Gewoonten laten zien waar ons hart ligt. Ze vormen onze identiteit, en daarmee ons hele leven.
Ons leven is vaak een wirwar van onbewuste gewoonten, die ons tot drukke en soms angstige mensen kunnen maken. We verlangen naar de vrijheid en vrede van het evangelie, maar ondertussen zijn we verslaafd aan onze technologie, gebonden aan onze schermen en raken we uitgeput door onze routines.
Wat kunnen we daaraan doen? Bewust gaan leven volgens gewoonten die overeenkomen met wat we geloven. Goede gewoonten is een praktische leefregel met vier dagelijkse en vier wekelijkse gewoonten, die ons helpen nieuwe routines te creëren en ons drukke bestaan vol afleiding te transformeren in een leven van liefde voor God en onze naasten.
Op deze pagina vind je informatie over de acht goede gewoonten en kun je (onderaan) hulpmiddelen downloaden om zelf met deze gewoonten aan de slag te gaan. Heb je vragen of wil je je eigen ervaringen delen? Mail dan naar info@goedegewoonten.nu.
Je huishouden zit op dit moment in een bijzondere situatie! Download hier een speciale handleiding voor Spirituele ritmes voor een tijd van quarantaine.
4 DAGELIJKSE GEWOONTEN
De gewoonte in een oogopslag
De wereld is gemaakt door woorden. Ook eenvoudige woorden die herhaaldelijk worden uitgesproken, hebben kracht. Regel- matig en zorgvuldig ingepland gebed is een van de hoeksteen- gewoonten van geestelijke vorming, waarmee het raamwerk het bouwen van gewoonten wordt opgebouwd. Door onze dag in te kaderen in gebed, plaatsen we de dag in het kader van liefde.
‘Je spreekt je gebeden uit, totdat je gebeden door jou heen spreken.’
Fragment uit Goede gewoonten
‘Mijn hele leven al begin ik de dag met een gebed – in welke vorm dan ook – maar de komst van de smartphone veranderde die gewoonte volledig. Ik merkte dat ik veel meer standaardgebeden bad die bovendien enorm op mezelf gericht waren. Waarom? Omdat mijn telefoon de poort is waardoor de chaos van de wereld mijn nog half slapende hart bereikt met het vervelende verschijnsel dat ‘meldingen’ heet. Hierdoor begint mijn dag onvermijdelijk met alles wat ik doen moet en nagelaten heb.
Onze telefoons – en de programmeurs die erachter zitten – bepalen in grote mate onze gewoonten. Het eerste wat je doet op een dag is meestal grijpen naar je telefoon. Daardoor wordt je eerste behoefte van de dag bepaald door dat apparaat. En in feite dus ook je eerste gebed.’
De gewoonte in een oogopslag
We zijn gemaakt om te eten, dus de maaltijd moet het zwaartepunt van de dag zijn. De gewoonte om tijd te maken voor een dagelijkse gezamenlijke maaltijd dwingt ons om onze ruimte en schema’s te herzien en ons te richten op voedsel en op elkaar. Hoe meer de maaltijd centraal komt te staan, hoe meer aantrekkingskracht dit heeft op onze naasten om hen in een kring van christenen te kunnen verwelkomen.
Secularisatie is niet een eindconclusie; het is een gemoedstoestand. Dit betekent dat we die niet kunnen ontkrachten met een tegenargument. We moeten die ontkrachten door aanwezigheid. Dit is de essentie van de maaltijd.
Fragment uit Goede gewoonten
‘Steeds meer mensen in het westen eten regelmatig alleen, meer dan ooit tevoren. Voedsel is bedoeld om ons te verbinden met God, onze naaste en de schepping, maar we leven in een cultuur waarin onze individualistische eetgewoonten onze isolatie versterken. De Goede gewoonte van één gezamenlijke maaltijd per dag is het beste te begrijpen als je het ziet als een licht van aanwezigheid dat wordt aangestoken in een donkere cultuur van eenzaamheid.
Net als bij de andere gewoonten gaat het erom het ritme van het evangelie in ons dagelijks leven te implementeren, zodat dit tot zegen wordt voor onszelf en onze naasten.
De centrale belofte van onze verlossing is dat door de dood en opstanding van Jezus, God en de mensen weer samen maaltijd zullen houden. Het einde van de wereld loopt niet uit op wolken en harpspel, maar op een feest. Tijdens het bruiloftsmaal van het Lam wordt de goddelijke tegenwoordigheid voor ons hersteld rond een tafel vol met eten.
We worden echter niet voor de tafel uitgenodigd door iets wat wij gepresteerd hebben. We worden uitgenodigd door wat Jezus gedaan heeft.’
De gewoonte in een oogopslag
We zijn gemaakt om bewust aanwezig te zijn, maar vaak zijn onze telefoons de reden dat we afwezig zijn. We kunnen niet op twee plaatsen tegelijk zijn. Iedere dag de telefoon een uur lang uitzetten is een manier om onze aandacht op de ander te richten: onze kinderen, collega’s, vrienden of buren. Onze gewoonten van aandacht zijn gewoonten gericht op liefde. Door afwezigheid te weerstaan hebben we onze naaste lief.
‘De smartphone is een stuk gereedschap dat enorm veel mogelijkheden geeft, maar het zal nooit onze aanwezigheid vermenigvuldigen.’
Fragment uit Goede gewoonten
‘Stilte begint als een persoonlijke gewoonte, maar wordt uiteindelijk altijd een gezamenlijke deugd. Denk maar eens aan sociale media. Ze bestaan in de vorm zoals we die kennen, omdat we niet weten wie we zijn los daarvan. Als we niet in stilte de vraag kunnen beantwoorden wie we zijn, dan kunnen we die in de openbaarheid ook niet beantwoorden en worden onze onzekerheden de wereld in geslingerd in de vorm van manipulatie. We verstoppen onze verwarring achter een houding van voortdurend in de aanval of verdediging schieten. Als we voor of tegen iets of iemand zijn, dan is dat voldoende om onze identiteit voor die dag vast te stellen. Dat betekent dus dat we anderen gebruiken om de tijdelijke identiteit te verkrijgen die wij nodig hebben. Zelf weten we niet wie we zijn, dus gaat onze onzekerheid over de rug van anderen.
Alleen wanneer we weten wie we zijn, kunnen we de ander liefhebben in plaats van gebruiken. Alleen dan zijn we in staat om werkelijk naar de ander te luisteren. Zoals Kyle David Bennet schrijft in zijn boek over hoe geestelijke regels in dienst staan van liefde voor de wereld: ‘Hoe kunnen we ooit van onze naaste houden als we die nooit de kans geven om te laten zien wie hij is, omdat we de hele tijd maar aan het babbelen zijn?’’
De gewoonte in een oogopslag
Wanneer je met jezelf afspreekt dat je pas je telefoon checkt nadat je een stuk uit de Bijbel gelezen hebt, zorgt dit ervoor dat je de vraag Wat moet ik vandaag allemaal doen? vervangt door een betere: Wie ben ik en wie wil ik worden? Zonder Jezus hebben we geen stabiele identiteit. Dagelijkse onderdompeling in de Schrift biedt weerstand tegen de angst voor e-mails, de boosheid van het nieuws en de jaloezie van sociale media. In plaats daarvan worden we gevormd in onze ware identiteit van geliefde kinderen van de Koning.
‘We worden wat of wie we weerspiegelen, anders gezegd: we worden waar we onze aandacht aan geven.’
Fragment uit Goede gewoonten
‘Op zoek naar mijn identiteit val ik vaak terug op mijn werk en carrière. Ik hoop door succesvol te worden uiteindelijk goedkeuring van anderen te ontvangen. Dit betekent – als identiteitsspiegel – dat ik naar de gezichten van anderen moet kijken en dat mijn identiteit afhangt van of ze blij zijn met mij en mijn werk, of niet.
De gewoonte om iedere morgen allereerst mijn werkmail te checken was voer voor mijn valse zoektocht naar identiteit. Ik begon mijn dag namelijk met de vragen: Wat is ervoor nodig om te zorgen dat anderen blij zijn met mij? Hoe kan ik vandaag mijn bestaan in de wereld rechtvaardigen?
Na de ochtend waarop ik e-mails las terwijl mijn zoon aan het huilen was, begon ik te beseffen dat er zich iets fundamenteels afspeelde in mijn ochtendritueel. Ik vroeg me af of ik dingen kon veranderen.’
4 WEKELIJKSE GEWOONTEN
De gewoonte in een oogopslag
We zijn gemaakt voor elkaar en we kunnen God en onze naaste niet liefhebben zonder intieme relaties, waarin we ons kwetsbaar kunnen opstellen. In gewone face-to-face-gesprekken zien we het evangelie in praktijk: we stellen ons in kwetsbaarheid open voor elkaar en zijn evengoed geliefd.
‘Door kwetsbaarheid en tijd worden mensen die een relatie hebben gevormd tot mensen die een vriendschap hebben. Dat is wat vriendschap is: kwetsbaarheid door de tijd heen.’
Fragment uit Goede gewoonten
‘De vraag ‘Is er iets wat je me niet vertelt?’ raakt aan de kern van vriendschap. Vriendschap is gekend worden door de ander en evengoed geliefd zijn. Vriendschappen waarin we kwetsbaar durven te zijn maken of breken ons leven. Door vriendschappen bloeien we op, en zijn die er niet, dan sterven we voor een deel.
Een van de belangrijkste kenmerken van het christelijk geloof is dat God drie personen in een drie-enig God is. Onder de vele radicale implicaties die uit de Drie-eenheid volgen, is mijn favoriete gevolgtrekking dat God een gemeenschap is. Dat betekent dat wij gemaakt zijn naar het beeld van gemeenschap.
Dit vertelt een heel ander verhaal van wie we zijn, dan wat we om ons heen zien en horen. Het betekent dat we niet uit chaos zijn ontstaan, als een toevallig leven dat van de ene willekeurige duisternis overgaat naar de andere duisternis. We zijn ook niet ontstaan uit eenzaamheid, alsof een of andere zielige god lagere wezens nodig had om zijn lof te zingen. We zijn voortgekomen uit vriendschap.’
De gewoonte in een oogopslag
Verhalen doen er zoveel toe, dat we ze met de grootste zorg moeten behandelen. Door het stellen van een urenlimiet weerstaan we de voortdurende stroom aan verslavende media en dwingen we onszelf om bewust keuzes te maken in waar we naar kijken. Het selecteren van verhalen wil zeggen dat we verhalen uitzoeken waarin schoonheid te vinden is, waarin ons liefde voor gerechtigheid wordt voorgehouden en waarin onze blik op de gemeen- schap wordt gericht.
‘In een wereld met een grenzeloze stroom aan verhalen moeten we grenzen stellen die zorgen dat wij het beheer houden.’
Fragment uit Goede gewoonten
‘Ik stond me te vergapen aan uitpuilende boekenkasten die reikten van de vloer tot aan het plafond, toen mijn kijk op al die verhalen ineens voorgoed veranderde. Overal lagen in hoeken boeken opgestapeld, alle wanden waren bedekt met boeken, zelfs die langs de trappen naar de hogere verdiepingen. Het was alsof deze tweedehands boekwinkel niet alleen boeken verkocht, maar er zelf ook van gebouwd was.
Ik stond in Daedalus Books in Charlottesville en had kortgeleden Mortimer J. Adler’s How To Read a Book gelezen. Ik bezat een enorme leeshonger, maar op dat moment veranderde mijn vrolijkheid in afgrijzen. Om een of andere reden drong die veelheid aan boeken plotseling tot me door. Het jaar daarvoor had
ik ongeveer dertig boeken gelezen – voor mij een nieuw record. Toen ik verder ging rekenen, kwam ik eropuit dat ik met een beetje geluk nog ongeveer vijftig jaar te leven had en dat als ik in dit tempo doorlas, ik tegen die tijd ongeveer vijftienhonderd boeken zou hebben gelezen.
Langs die ene wand waar ik naar staarde, stonden al meer boeken dan dat.
Op dat moment drong het besef van mijn sterfelijkheid tot me door. Mijn verlangen ging volledig voorbij aan de realiteit: ik zou nooit lang genoeg leven om alles te kunnen lezen wat ik wilde.’
De gewoonte in een oogopslag
We zijn voortdurend bezig om onze leegheid te vullen met voedsel en ander comfort. We negeren onze ziel en de nood van onze naaste door onszelf te verdoven met voedsel en drank. Geregeld vasten laat zien wie we werkelijk zijn, laat ons stilstaan bij de gebrokenheid van de wereld en richt onze blik op de verlossing door Jezus.
‘Leven zonder vasten is leven zonder te weten wie je werkelijk bent.’
Fragment uit Goede gewoonten
‘Een van de grootste verleidingen in een wereld van lijden en dood, is om door middel van voedsel telkens de zondeval over te doen. We eten in een poging om onze leegte te vullen. Om die reden wordt in de Bijbel vaak over vasten gesproken. Vasten is een manier van weerstand bieden aan de oerzonde om via eten het geluk te willen bereiken, en onszelf te dwingen naar God op te zien voor onze verzadiging. In dat opzicht drukt vasten een universele waarheid uit: dat we leeg zijn zonder God. ‘Een mens leeft niet van brood alleen’ (Deuteronomium 8:3).
Vasten begint met het ervaren van onze lege maag en eindigt met het ervaren van de leegheid van de wereld. In de Bijbel is vasten niet alleen de uitdrukking van onze eigen behoefte aan God. Het is ook de identificatie met het lijden van de wereld zelf en het verlangen dat God de wereld zal verlossen.
Deels was dit de reden dat Jezus vastte voordat Hij zijn bedie- ning begon. Hij was gezonden om de gevolgen van de zondeval teniet te doen en zijn veertig dagen vasten was een daad van ver- langen dat de wereld zou worden hersteld door zijn toekomstige bediening. Hij maakte zichzelf leeg in een lichamelijk gebed voor de volkomenheid van de wereld.’
De gewoonte in een oogopslag
De wekelijkse praktijk van de rustdag houden leert ons dat God de wereld onderhoudt en wij niet. Tegen de heersende cultuur in aanvaarden we onze grenzen en onderbreken we ons dagelijks werk voor een dag van rust. De rustdag is het evangelie in praktijk omdat het ons doet stilstaan bij het feit dat de wereld niet afhangt van wat wij presteren, maar van wat God voor ons heeft gedaan.
‘Onze ziel heeft meer nodig dan nietsdoen. De ziel heeft het nodig om rustgevende dingen te doen. In die zin vraagt echte rust om echte inspanning.’
Fragment uit Goede gewoonten
‘Niet alleen ons lichaam heeft rust nodig. Ook onze ziel heeft rust nodig. De rust die onze ziel nodig heeft, bestaat niet uit een sim- pel dutje. Het is de rust die ontstaat als we beseffen dat we niets meer hoeven te bewijzen, ook niet dat we belangrijk zijn.
We leven in een cultuur die de rustdag niet kan accepteren, omdat we niet geloven dat werken van God komt en ten dienste staat van onze naaste. In plaats daarvan geloven we dat werken voor en van onszelf is. We streven ernaar om te worden wie wij willen zijn, en onze carrière bepaalt wie we zijn. Dat is de Ame- rikaanse droom: we kunnen onszelf opwerken tot belangrijke personen. Door onszelf en iedereen te bewijzen dat we druk zijn, proberen we te laten zien dat we ertoe doen, dat de wereld ons nodig heeft, dat de wereld van ons afhangt.
Het evangelie wil dat nu juist tot rust brengen. We hoeven niet op die manier te werken, omdat Jezus dat werk voor ons heeft gedaan. Hij heeft het voltooid. In de Hebreeënbrief staat dat God zijn eeuwige rust is ingegaan, met andere woorden: dat Hij zijn volkomen sabbat is ingegaan, omdat zijn werk klaar is. God heeft niet alleen het scheppingswerk voltooid, maar in Jezus heeft Hij nu ook het verlossingswerk volbracht.’
HULPMIDDELEN EN DOWNLOADS
Goede gewoonten (The Common Rule) kwam voort uit een periode dat Justin Whitmel Earley bijna ten onder ging aan de hectiek van het ouderschap en zijn nieuw functie als advocaat. De acht leefregels die hij samen met vrienden opstelde gaven hem weer een gezonde routine van een dagelijks en wekelijks ritme. Goede gewoonten is een verslaglegging en uitwerking van dat ritme. Met onder andere:
- Een heldere uiteenzetting van en toelichting op de vier dagelijkse en vier wekelijkse gewoonten
- Praktische tips en suggesties om de Goede gewoonten zelf in de praktijk te brengen
- Concrete documentatie voor een week- en maand-challenge om de Goede gewoonten uit te proberen
- Bijlages met uitgebreide toelichting voor het gebruik van Goede gewoonten bij verschillende leefstijlen en situaties (o.a. sceptici, ouders, op de werkvloer, etc.)
Goede gewoonten is uitstekend materiaal om te gebruiken in kringen en kerken.
Download hier een overzichtelijke poster met een toelichting op alle Goede gewoonten, inclusief een diagram met de verschillende spectrums waarmee de gewoonten corresponderen.
Wil je Goede gewoonten voor een week uitproberen? Download dan hieronder een handig sjabloon met een weekschema ter suggestie. Het is aan te raden:
- ter voorbereiding en inspiratie het boek Goede gewoonten. Een praktische leefregel voor een tijd van afleiding te lezen;
- zo mogelijk in elk geval met één iemand samen de challenge aan te gaan. Het valt niet mee om in je eentje nieuwe gewoonten aan te leren.
Wil je Goede gewoonten voor een maand uitproberen (met een groep)? Download dan hieronder een handig sjabloon met een maandschema ter suggestie. Pas dit schema aan op de maand die jullie hebben uitgekozen. Het is aan te raden:
- ter voorbereiding en inspiratie het boek Goede gewoonten. Een praktische leefregel voor een tijd van afleiding te lezen;
- zo mogelijk in elk geval met één iemand samen de challenge aan te gaan. Het valt niet mee om in je eentje nieuwe gewoonten aan te leren.
Wil je met je kring of kerkelijke gemeente aan de slag met Goede gewoonten? Download dan hieronder enkele handige bestanden die hierbij goed van pas komen.
Het is aan te raden deze documenten te gebruiken in combinatie met het boek Goede gewoonten. Een praktische leefregel voor een tijd van afleiding;
Gewoonten van hoop voor een tijd van angst en onzekerheid
Je huishouden zit in een bijzondere situatie. De huishoudritmes die je gewend was zijn nu in de war geschopt, en dat betekent dat dit een geweldige mogelijkheid is om nieuwe ritmes te vormen die helpen om je te richten op Gods kracht in een tijd waarin de mensheid machteloos staat. Die je helpen om moedig te zijn in een cultuur waarin angst overheerst. Die helpen om concentratie en aanwezigheid te behouden in een spervuur aan informatie en alarmerende berichten. Die je helpen om jezelf dienstbaar op te stellen wanneer zelfbehoud de boventoon voert. Maar bovenal: die je de weg wijzen naar een huishouden dat in liefde verbonden is, in plaats van uiteengevallen door angst.
De gewoonten en toelichting die hieronder kunt downloaden zijn een simpele manier om je daarbij te helpen. Je kunt er vandaag al mee beginnen!